Από τη θητεία μου στη Νομική, και ειδικότερα από τις βασικές αρχές του Ποινικού Δικαίου, προέρχονται πολλά από τα στοιχεία που έχουν διαμορφώσει τη συνείδηση και τη μεθοδολογία της σκέψης και κρίσης μου. Ενα από αυτά είναι το ότι κάθε έγκλημα μπορεί να διαπραχθεί από μία πράξη, μία παράλειψη ή μία ανοχή που δείχνει ο δράστης. Ενα δεύτερο ότι όλα τα κακουργήματα είναι συγκεκριμένα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί τουλάχιστον με πρόθεση (δόλο). Και ένα τρίτο ότι ο δόλος έχει διάφορες εκφάνσεις και διαβαθμίσεις. Ετσι υπάρχει άμεσος δόλος: ο δράστης γνωρίζει το αποτέλεσμα της πράξης του και το επιδιώκει (π.χ. το σκάνδαλο των ομολόγων). Υπάρχει όμως και δόλος δευτέρου βαθμού ή αναγκαίος δόλος: ο δράστης γνωρίζει το αποτέλεσμα της πράξης του και το αποδέχεται πλήρως ως αναγκαίο για την επίτευξη του αποτελέσματος χωρίς όμως να το επιδιώκει (π.χ. η απόφαση του πρωθυπουργού κ. Καραμανλή να προχωρήσει σε εκλογές τη 16η Σεπτεμβρίου και ουχί την 23η, δηλαδή λίγες ημέρες προτού ψηφιστούν από τη Βουλή οι περίφημες πολυδιαφημισμένες από την κυβέρνηση προεκλογικές παροχές προς τις ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες - και αυτό αν ενστερνιστούμε την κυβερνητική δικαιολογία ότι «έτσι μας συμβούλευσαν οι εκλογολόγοι και ο Λούλης ως τακτική αιφνιδιασμού» και όχι τη θέση του ΠΑΣΟΚ ότι πρόκειται περί πλήρως συνειδητής και εσκεμμένης πολιτικής απάτης). Σε αυτή τη μορφή βαρέος δόλου εντάσσονται και τα τύπου Μπους τρομολαγνικά και συνωμοσιολογικά σενάρια που κυκλοφόρησε και ενθάρρυνε η κυβέρνηση, όπως τα περί «ασύμμετρης απειλής» της ΥΠΕΞ κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη. Υπάρχει όμως και τρίτη μορφή δόλου, και αυτή είναι η πιο δύσκολη, η πιο απατηλή, επειδή συχνά επιδιώκεται να συγχέεται με την (έστω και βαριά) αμέλεια: ο ενδεχόμενος δόλος. Οταν δηλαδή ο δράστης προβαίνει σε μία πράξη, παράλειψη ή ανοχή, ενώ θεωρητικά μπορεί, ως μέσος συνετός, λογικός άνθρωπος, να προβλέψει ότι αυτό θα έχει ένα ενδεχόμενο εγκληματικό αποτέλεσμα απλώς ελπίζοντας ή επαναπαυόμενος ότι δεν θα συμβεί. (Σε αυτή τη μορφή δόλου περιλαμβάνεται η εγκληματική ανοχή που επιδεικνύει ο κ. Καραμανλής σε κυβερνητικά και κρατικά στελέχη εγνωσμένης από τον ίδιο και γενικώς παραδεδεγμένης ανικανότητας, επικινδυνότητας ή και διαφθοράς, η οποία κατά αιτιώδη συνάφεια -άλλη νομική έννοια, γιατί εδώ πια δεν μιλούμε για πολιτική αλλά για διακεκριμένα εγκλήματα του κοινού Ποινικού Δικαίου- οδήγησε στην απόλυτη ανικανότητα που επέδειξε η κυβέρνησή του στις πρόσφατες πυρκαγιές, στη συντριβή της χώρας και του απλού κόσμου και στην εθνική συμφορά.)
Αυτά τα ολίγα και τα νομικά, επειδή σε ένα τέτοιας εκτάσεως έγκλημα οποιαδήποτε συναισθηματική κουβέντα κινδυνεύει να είναι ελλιπής και κατώτερη των περιστάσεων. Μονάχα μία προσθήκη: σε αυτή την εθνική τραγωδία αυτό που με σοκάρει ίσως πάνω απ’ όλα είναι η «αρκτική αδιαφορία» με την οποία η κυβέρνηση επέτρεψε να συντελεστεί -για να μην πούμε απευθείας διέπραξε- με επανωτές, στιγμιαίες και διαρκείς πράξεις, παραλείψεις και ανοχές της. Η ανατριχιαστική «αρκτική αδιαφορία» που διαπνέει αυτούς τους ανθρώπους που αποτελούν το «σύστημα» της απερχόμενης κυβέρνησης στηρίζεται σε ανώδυνες, βολικές, ατάκτως ερριμμένες μέσα στην ψυχή και στον εγκέφαλό τους πραγματικά καλές προθέσεις. Αυτή η «αρκτική αδιαφορία» που κατ’ αποτέλεσμα ισοδυναμεί με δόλο. (Τον όρο «αρκτική αδιαφορία» δανείζομαι από τα όσα έγραψε λίγο προτού κάψουν στο Αουσβιτς το 1941 ο Αβραάμ Λεβίτ: «Ολοι μας εδώ πεθαίνουμε μέσα στην αρκτική αδιαφορία των εθνών, ξεχασμένοι από τον κόσμο και τη ζωή». Το χειρόγραφο διασώζεται στο Μουσείο του Ολοκαυτώματος στο Ισραήλ.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου